Kruispunt Brabant: Zo zet je je mobiliteitskosten om in mobiliteitsopbrengsten

Terugblik en verslag

Je laat als werkgever geld liggen als je je mobiliteitseuro’s niet zo slim mogelijk inzet. Hoe je dat doet? Daar hoorde je meer over tijdens Kruispunt Brabant. Op 11 mei waren we te gast bij de Green Chemistry Campus in Bergen op Zoom. Thuishulp Breda vertelde er hoe zij hun medewerkers niet alleen helpen met gezond en betaalbaar vervoer in de vorm van een fietsplan, maar ook met een cursus financiële fitheid. Gemeente Roosendaal liet zien dat duurzame mobiliteit ook mogelijk is met inzet van deelmobiliteit. Zónder extra kosten te maken en mét een dikke acht van tevreden medewerkers. Gedragsexpert Rick Baggermans betoogde dat belonen in een aantal gevallen werkt. Terwijl mobiliteitsexpert Jos Hollestelle ons doordrong van het feit dat we de komende tijd echt moeten gaan investeren in flexibele en duurzame mobiliteit om de boot niet te missen. Of een boot een kosteneffectieve mobiliteitsoplossing is? Daar geeft de handige rekentool die BMN’s Bats Nuismer presenteerde geen inzicht in. Wél laat deze precies zien wat een medewerker bespaart aan kosten en calorieën door voor de fiets in plaats van de auto te kiezen. Lees hieronder het hele verslag, inclusief de praktijkverhalen.

Trends en ontwikkelingen: ‘Het moet echt duurzamer en flexibeler’

Jos Hollestelle is mobiliteitsexpert bij onder andere het Brabant Mobiliteitsnetwerk. Hij leidt je in sneltreinvaart door een paar van de voor werkgevers belangrijkste trends en ontwikkelingen op mobiliteitsgebied:

• Duurzaam? Je zal wel moeten
  ‘Toenemende wet- en regelgeving dwingt je als werkgever om je mobiliteit te verduurzamen. Denk aan de invoering van ZE-zones en het Besluit CO2-reductie dat in 2024 van kracht wordt. Ook vragen medewerkers en klanten steeds meer om duurzame mobiliteit. Over drie jaar zijn er vast weer drie nieuwe wetten en regelgevingen bijgekomen. Bereid je nu vast voor.’
• Flexibiliteit en keuzevrijheid bieden geeft je streepje voor
  ‘Flexibiliteit en keuzevrijheid zijn zeer belangrijke arbeidsvoorwaarden voor medewerkers, zeker in de huidige krappe arbeidsmarkt. Zet in op flexibiliteit zodat je snel kunt inspelen op veranderingen. Zoals met een mobiliteitskaart waar meteen nieuwe mobiliteitsoplossingen in kunnen worden opgenomen. Laat je beleid mee-ademen met veranderingen.’
• Zo vergroot je de acceptabele woon-werkafstand
  ‘We reizen gemiddeld 1,1 uur per dag (Wet van Brever). Deze dagelijkse behoefte om ons te verplaatsen blijft door de jaren heen constant. De laatste jaren neemt de gemiddelde woon-werkafstand toe omdat we vaker kunnen thuiswerken. Daardoor vinden we het oké om op de dagen dat we wel naar kantoor gaan, wat verder te moeten reizen. Dit vergroot de vijver waarin je naar nieuwe medewerkers vist. Net als zorgen dat medewerkers geen last hebben van files door ze de ruimte te geven om buiten de spits te reizen. Daardoor daalt hun reistijd en stijgt hun bereidheid om wat verder te reizen.’
• Het OV-aanbod diversifieert
  ‘Er komen andere diensten en producten aan dan je gewend bent en die het reguliere OV-aanbod aanvullen: deelvervoer, MaaS (mobility as a service: met 1 app toegang tot verschillende vervoermiddelen), mobiliteitshubs en flexibel vervoer.’
• Steeds meer werkgevers zetten in op de fiets
  ‘Het fietsgebruik neemt toe, van 20% in 2021 naar 24% in 2022. Dat komt onder andere door verschraling van het reguliere OV-aanbod maar ook omdat vitaliteit steeds belangrijker wordt. Maar vaak vinden werkgevers het lastig om handen en voeten te geven aan fietsbeleid, ze zien door de bomen het bos niet meer.’

Laat zien wat je te bieden hebt

‘Begin met het in kaart brengen van je huidige mobiliteitssituatie en de wensen, behoeftes en mogelijkheden van je medewerkers. BMN kan je daarbij helpen. Wat ook helpt: maak bekend wat je al aan regelingen en faciliteiten te bieden hebt, alleen maar aanbieden is niet voldoende. We zien in de praktijk vaak dat de onbekendheid onder medewerkers groot is en dat er daarom weinig gebruik gemaakt wordt van bestaande regelingen. Vergeet dus goede communicatie niet: wat betekent het concreet voor hen persoonlijk, wat besparen ze, waar zijn de regelingen te vinden.’

Onderzoek: ‘70% van de automobilisten staat open voor anders of niet reizen’

Rick Baggermans is specialist gedragsverandering bij SmartwayZ.NL. Hij praat je bij over de resultaten van het grootschalige gedragsonderzoek onder duizenden forenzen in Zuid-Nederland. ‘70% van de automobilisten staat open voor anders of niet reizen. Dat is de belangrijkste conclusie uit ons onderzoek. Daarbij zijn fietsen en thuiswerken de populairste alternatieven. Qua woon-werkafstand kunnen respondenten ook makkelijk fietsen want de helft woont op minder dan 15 kilometer afstand van het werk. Mensen zeggen anders te willen reizen en kunnen het qua afstand dus ook, alleen: ze doen het nog niet.’

Wat houdt mensen dan tegen?

De meest genoemde barrières voor thuiswerken zijn: het missen van sociaal contact, niet graag thuis werken en de werkgever die het niet faciliteert. ‘Wat zou kunnen helpen volgens de respondenten is een vaste thuiswerkvergoeding en een vergoeding voor benodigde spullen geven. Wat mensen zegt tegen te houden om te fietsen is het weer, de lagere snelheid en een hekel hebben aan fietsen.’

Belonen lijkt te werken

Wat opvalt is dat bij de 40% van de respondenten die zegt dat niets helpt om ze op de fiets te krijgen, de belofte van een reiskostenvergoeding of door de werkgever betaalde fiets hen toch kan doen zwichten. ‘Het blijft lastig voor respondenten om tijdens zo’n onderzoek rationeel na te denken over iets wat je niet rationeel maar op de automatische piloot doet.’

Jos: ‘Ook wij zien we in de praktijk dat belonen wel kan helpen. Bij een ziekenhuis zagen we een grote terugval van fiets naar auto in de wintermaanden. Toen fietsers in de winter dubbele punten konden sparen was er bijna geen terugval meer.’

Rick: ‘Het is belangrijk om eerst alle randvoorwaarden op orde te hebben met goede basisvoorzieningen en regelingen en dan pas te beginnen met stimuleren van anders reizen.’

De praktijk: Thuishulp Breda helpt medewerkers fysiek én financieel fit te worden

Didy de Jongh is zorgcoördinator bij Thuishulp Breda. Zij helpen hun medewerkers niet alleen met duurzaam en betaalbaar vervoer in de vorm van een fietsplan, maar ook met een cursus financiële fitheid. En dat is iets wat meer werkgevers zouden moeten doen volgens Jeroen van der Linden, lifestyle financial planner bij Mister Brightside. Bij Thuishulp Breda werkt het in ieder geval, gezien de 9 die ze krijgen in het jaarlijkse onderzoek naar de medewerkerstevredenheid.

Een e-bike? Niet te betalen…

Jeroen: ’60% van de Nederlandse huishoudens is financieel kwetsbaar en kan geen uitgave doen ter hoogte van een netto maandsalaris. Dat maakt de aanschaf van een e-bike problematisch voor veel mensen, ook al willen ze best duurzamer reizen. Daarnaast zorgt financiële onzekerheid ook voor ziekteverzuim en stress. Dat kost je geld als werkgever.’ Didy: ‘Samen met BMN hielden we in 2020 een medewerkersenquête. We wilden vanuit goed werkgeverschap weten waar onze thuiszorgmedewerkers behoefte aan hebben. 60% bleek al vaak te fietsen naar cliënten maar wilde graag ondersteuning om een nieuwe (elektrische) fiets te kunnen kopen. Samen met Jeroen bedachten we daarom een fietsplan in combinatie met een cursus financiële gezondheid.’

Financiële coach krijgt mensen op de fiets

Het bleek eerst lastig om mensen te motiveren mee te doen. ‘Geld blijft toch een gevoelig onderwerp. Maar door de cursus laagdrempelig te maken met simpele taal en een positieve insteek (werken aan je geluk, gezondheid en milieu), maakten we ze toch nieuwsgierig.’ Jeroen: ‘Het is belangrijk dat je ook naar de financiële vitaliteit van je medewerkers kijkt. Er is wel degelijk een link tussen iemands financiële situatie en mobiliteit. Wat betekenen bijvoorbeeld de stijgende brandstofkosten voor je medewerkers? Maak inzichtelijk hoeveel geld er naar mobiliteit gaat. Welke risico’s je kunt elimineren, hoe je een buffer inbouwt. Financiële rust scheelt ook in ziekteverzuim en stress. Praat niet te veel over problemen maar over oplossingen. Zoals het aanbieden van een fietsplan. Wil je mensen op de fiets krijgen? Biedt dan financiële coaching aan.’

Tips van Thuishulp Breda  

• Begin klein en schaal daarna op. ‘Mobiliteit is zo’n breed onderwerp. Wij focusten het eerste jaar op het fietsplan, het tweede jaar op financiële fitheid.’
• Onderzoek waar je medewerkers echt behoefte aan hebben.
• Weet wat vitaliteit inhoudt voor jouw organisatie.
• Maak niet alleen een plan, maar vertaal dit ook naar de individuele medewerker, wat betekent het voor hen?

De praktijk: Gemeente Roosendaal zet zonder extra kosten in op deelmobiliteit

Jeroen van Gestel is interim adviseur bij de gemeente Roosendaal. Zijn verhaal laat zien dat duurzame mobiliteit ook mogelijk is met inzet van deelmobiliteit. Zónder extra kosten te maken en mét een dikke acht van tevreden medewerkers.

Mobiliteitsgarantie

Na de verduurzaming van het stadshuis, richtte de gemeente haar aandacht met succes op het verlagen van de CO2-uitstoot van de zakelijke reizen van haar medewerkers. Jeroen: ‘Iedereen reed met eigen auto naar zakelijke afspraken en declareerde deze kosten. We stopten al deze bedragen in één pot als ons mobiliteitsbudget. Onze mobiliteitspartner Reisbalans geeft onze medewerkers voor dit budget een mobiliteitsgarantie.’ Dat betekent dat medewerkers de eigen auto kunnen laten staan. Ze hebben de garantie dat als ze minimaal 24 uur vooraf reserveren, er altijd deelmobiliteit voor ze beschikbaar is. Het aanbod bestaat standaard uit acht elektrische deelauto’s, OV-passen en e-bikes. Dit aanbod wordt naar behoefte uitgebreid.

Beren op de weg

Natuurlijk waren er de nodige beren op de weg bij de invoering. Jeroen: ‘Die pakten we oplossingsgericht aan door samen met mensen met bezwaren naar een oplossing te zoeken. Zo moesten een aantal medewerkers per direct over een auto kunnen beschikken bij calamiteiten. Daar hebben we nu altijd een dedicated deelauto voor klaarstaan. En is die in gebruik? Dan zorgen we voor een taxi. Moet je vanaf huis naar een zakelijke afspraak? Dan kun je ook in je woonplaats een deelauto reserveren.’

Volgende stap

Zonder extra kosten is het de gemeente gelukt al haar zakelijke kilometers in korte tijd te verduurzamen. De medewerkers zelf zijn heel tevreden: de proef krijgt een acht. Hoe nu verder? ‘De volgende stap is dat we ook privégebruik gaan stimuleren: medewerkers én buurtbewoners kunnen straks de deelauto’s ook privé gebruiken.’

Tips van gemeente Roosendaal

• Denk oplossingsgericht
• Luister goed naar medewerkers, kijk hoe ze mobiliteit gebruiken
• Zorg voor draagvlak en motivatie bij bestuur en management
• Leren door te doen

Fietstool: laat zien wat de medewerker bespaart

Uit het onderzoek van SmartwayZ.NL blijkt dat medewerkers geld als extra stimulans belangrijk vinden als het gaat om anders reizen. Het praktijkverhaal van Thuishulp Breda laat zien dat de financiële fitheid van veel medewerkers beter kan. En Jos betoogde dat het helpt om concreet te maken hoe regelingen voor medewerkers persoonlijk uitpakken.

De fietstool die verkeerskundig adviseur Bats Nuismer ontwierp voor BMN is daarvoor een handig hulpmiddel. Met deze tool rekent je medewerker snel en makkelijk zelf uit wat hij of zij bespaart aan geld en calorieën door vaker te fietsen in plaats van de auto te pakken.

Werk in uitvoering

De fietstool kent nog wel wat beperkingen. Zo moet de kilometervergoeding voor zowel fiets als auto €0,21 cent zijn. Ook zijn andere vervoermiddelen dan de auto nog niet in de tool opgenomen, evenals verschillende types auto’s en de besparing in CO2-uitstoot. Hier wordt aan gewerkt. De fietstool in zijn huidige vorm is binnenkort online beschikbaar via BMN. Voor meer informatie kun je terecht bij Bats Nuismer: bats@brabantmobiliteitsnetwerk.nl.